جعفری از سبزیجاتِ معطری‌ست که در غذاهای ایرانی و فرنگی به صورت تازه و خشک کاربرد دارد. برای بسیاری از ما، این سبزی یعنی عطرِ سوپ و ساندویچ‌های دهه شصتی با پیاز خُرد شده و نانِ بُولکی. جعفری از گزینه‌های مناسب برای تهیه انواع سُس و گارنیش (طراحی) بشقاب‌های غذا هم هست که خصوصاً در اروپا، طرفداران زیادی دارد چرا که خوردنِ برگ‌های آن پس از صرفِ غذا، بوی دهان را کاهش می‌دهد. گشنیز، یار قدیمیِ او‌ست، هر دو با برگ‌هایی سبز و لوبدار. برگ‌های جعفری اما، روشن‌تر و لطیف‌تر بوده و لوب‌هایی کم عمق‌تر دارد.

 مشخصات علمی

نام علمی:   Petroselinum crispum
نام انگلیسی:  Parsley

مشخصات ظاهری

جعفری که در زبان فرانسوی، پرسیل نامیده می‌شود، بومی مناطق مرکزی و شرقی مدیترانه است و در کشورهایی مانند ترکیه، لبنان، ایتالیا، اسپانیا و پرتغال به وفور یافت شده و گونه‌های مختلفی حتی به صورت وحشی دارد.

ساقه جعفری در سال اول، ارتفاعی در حدود ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر خواهد داشت و تعدادی برگ سبزِ تیره و لوبدار که هر برگچه، طولی بین ۱ تا ۳ سانتیمتر دارند روی آن ظاهر خواهد شد و در واقع بخش خوراکی این گیاه را تشکیل خواهند داد.

در سال دوم، ساقه گل‌دهنده در گیاه تشکیل می‌شود که در انتهای ِ آن، گل‌آذین چترمانند زیبایی با گل‌های ریز زرد یا زرد متمایل به سبز ظاهر خواهد شد. اگر این گیاه را به منظورتهیه بذر نمی‌کارید، بهتر است ساقه گل‌دهنده را از روی گیاه حذف کنید.

در آمریکا و کانادا، جعفری برگ فرفری (Curly) هم طرفداران خود را دارد. این گونه، از نظر عطر و طعم با گونه برگ صاف، تفاوتی ندارد.

 

 

جعفری از جمله گیاهانی‌ست که در طب سنتی به عنوان ضدسرطان شناخته می‌شود.

کاشت جعفری

خاک مناسب:

برای کاشت جعفری، خاکی سبک و حاصلخیز که شور نباشد لازم است. خاکی عمیق و مملو از مواد آلی؛ نیمی کمپوست و نیمی دیگر خاک باغچه. از خاک‌های بسته‌بندی و آماده، که مناسب برای کاشت سبزیجات هستند هم می‌توانید استفاده کنید.

شرایط محیطی:

جعفری به زمستان‌های بسیار سرد و یخبندان حساس است ولی زمستان‌های ملایم را تحمل می‌کند. مناسب‌ترین زمان برای کاشت بذر، دو تا ۶ هفته بعد از آخرین یخبندان و در فصل بهار است.

جعفری برگ فرفری (Curly)

 

اما اگر قصد دارید، بذر را در محیطی مثل داخل خانه، نشا کرده و بعد به باغچه و یا گلدان اصلی منتقل کنید، قبل از شروع سرما هم می‌توانید این مرحله را انجام دهید. اگر گیاه را در باغچه کاشته‌اید و هوا رو به سردی رفت، پیش از شروعِ یخبندان، بوته را با احتیاط از خاک خارج کرده، در گلدان کاشته و به محل مناسبی در داخل خانه منتقل کنید.

بذرهای جعفری را پیش از کاشت، باید ۲۴ ساعت در آب خیس کنید تا بهتر و سریعتر جوانه بزند. بعد از طی این مدت، بذرها را در عمق نیم تا یک سانتیمتری خاک گلدان یا باغچه موردنظر بکارید. اگر بذرها را در باغچه می‌کارید، فاصله ردیف‌ها را ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر درنظر بگیرید و فاصله کاشت بذرها را در هر ردیف، حدود ۷ سانتیمتر.

اگر بذرها را قبلاً در ظرف دیگری نشا کرده‌اید، با بیلچه، خاک محل رشد اصلی را به اندازه لازم گود کنید و هر نشا را با احتیاط از ظرف خارج کرده و در محل اصلی بکارید.

نگهداری:

پس از کاشت بذر یا نشا، خاک را مرطوب کنید. از آبیاری بیش از اندازه بپرهیزید. همین که خاک مرطوب شود کافی‌ست. بهتر است بین دو آبیاری، خاک خشک شود. اگر جعفری را در باغچه کاشته‌اید، از آبیاری قطره‌ای هم به عنوان یک روش مطمئن، می‌توانید استفاده کنید. درجه حرارت مطلوب برای رشد این گیاه ۱۸ تا ۱۹ درجه سانتیگراد است.

در شرایط مناسب، حدوداً ۲۵ تا ۳۰ روز طول می‌کشد تا بذرها جوانه زده و برگ‌های اولیه ظاهر شوند. در زمان آبیاری، برای جلوگیری از جایجایی بذرها و خاک، از آبپاش یا سرشلنگی استفاده کنید تا آب به آرامی به خاک برسد. در تمام مراحل رشد، علف‌های هرز را از اطراف گیاه خارج کنید. اگر قصد دارید جعفری‌های ارگانیک داشته باشید، نباید در هیچ یک از مراحل، از کودهای شیمیایی و سم استفاده شود.

 

برداشت:

اولین برگ‌های جعفری که ظاهر می‌شوند، باریک و به رنگ سبز روشن بوده و هیچ شباهتی به برگ‌های بالغ ندارند. به مرور، این برگ‌ها بزرگتر شده و تغییر شکل می‌دهند. زمانی که روی هر بوته، سه برگ ظاهر شد، می‌توانید با یک چاقوی تیز، به موازات سطح ِ زمین و در زیرِ آخرین جوانه ساقه، بُرش را انجام دهید. در شرایط مطلوب و نگهداری صحیح از این گیاه، چند چین روی هر بوته خواهید داشت. ساقه‌های بریده شده را هم در لیوانی آب، می‌توانید تا چند روز، با طراوت نگهدارید.

نگهداری از گیاهان آپارتمانی:

خواص دارویی:

جعفری از جمله گیاهانی‌ست که در طب سنتی به عنوان ضدسرطان شناخته می‌شود.

برگ‌های آن حاوی ویتامین‌های A ، B ، C و همینطور ترکیبات معدنی‌ای چون پتاسیم، فسفر، سدیم، آهن و کلسیم بوده و مصرف آن برای کاهش فشارخون توصیه می‌شود.


علاوه بر برگ‌ها، بذر و ریشه جعفری هم دارای خواص دارویی است. از بذر آن به عنوان تب بُر، نفخ شکن و مدر (ادرار آور) استفاده می‌کنند. ریشه جعفری، که عطری همانند برگ‌هایش دارد، اشتهاآور و دافع سنگ کلیه بوده و در درمان آسم و سرخک مؤثر است.