سیده صبا میراسماعیلی

کارشناس گیاه‏ پزشکی

گل زیبای ِخورشیدی، بومی آفریقای جنوبی است ولی در مناطق مختلفی از جمله مکزیک، به صورت خودرو، می‌روید. این گیاهِ همیشه سبز با گل‌های خوش‌رنگِ شیپوریِ خود که رایحه‌ای شیرین دارند، به نورِ کم مقاوم بوده و از جمله گیاهان زینتی پرطرفدار برای اتاق‌های کم‌ نور و باغچه‌های مناطق گرمسیری است.

 

مشخصات علمی

نام علمی:

Clivia miniata

نام انگلیسی: Kaffir lily

مشخصات ظاهری

این گیاهِ ریزوم‌دار (ساقه‌های زیرزمینی و گوشتی با رشد افقی) و همیشه سبز که در فارسی گل خورشیدی نامیده می‌شود، برگ‌های دائمیِ نواری، نیمه افراشته و براق به رنگ سبز تیره دارد که طول آن‌ها بین ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر خواهد بود.

خورشیدی، ساقه ندارد و برگ‌ها مستقیماً از زمین می‌رویند. ساقه گل‌دهنده، پس از بلوغِ گیاه که شاید ۳ سال طول بکشد، در اوایل فصل بهار تا اواسط تابستان به گل می‌نشیند و بسته به گونه، هر ساقه، ۱۰ تا ۲۰ عدد گل شیپوری شکل یا قیف مانند، به رنگ نارنجی تیره، قرمز یا زرد، به صورت مجتمع، در انتهای خود خواهد داشت. ارتفاع این ساقه، به ۵۰ سانتیمتر هم می‌رسد.

 

 

نیازهای محیطی نور

گل خورشیدی، سایه – آفتاب را دوست دارد و به نورِ کم هم مقاوم است. در فصل گل‌دهی، گیاه را پشت پرده‌ی پنجره‌ی نورگیر قرار دهید.

دقت داشته باشید که تابش مستقیمِ نور خورشید می‌تواند سبب آفتاب‌سوختگی در برگ‌ها شود. خورشیدی، خارج از فصلِ گل‌دهی، به عنوان گیاهِ برگ زینتی، گزینه مناسبی برای اتاق‌های کم‌نور هم هست.

دما

دمای مطلوب برای این گیاه، ۲۰ تا ۲۴ درجه سانتیگراد و کمترین دمای قابل تحمل برای آن، ۱۰ درجه سانتیگراد است. اگر در منطقه‌ای با سرما و یخبندان زندگی می‌کنید، حتماً گلدان را در زمستان، به داخل خانه بیاورید و اگر در مناطق گرمسیری سکونت دارید، این گیاه با برگ‌های همیشه سبز و براق خود، در باغچه و فضای سبز بیرون از خانه هم قادر به رشد بوده و زیبایی خود را در طول سال، حفظ خواهد کرد.

 

اگر در منطقه‌ای با سرما و یخبندان زندگی می‌کنید، حتماً گلدان را در زمستان، به داخل خانه بیاورید.

آبیاری

خورشیدی در زمان گل‌دهی، به آب بیشتری نیاز دارد. سعی کنید با مقدارِ مناسبی آب، خاک را مرطوب نگهدارید ولی از غرقابی کردن آن بپرهیزید. ریزوم‌ها (یا همان ریشه‌های گیاه) به پوسیدگی حساس هستند.

بعد از به گُل نشستنِ گیاه، مقدار آبی که هر بار به گیاه می‌دهید را کاهش دهید و دقت داشته باشید که خاک، در فاصله بین دو آبیاری، خشک باشد. در پائیز و زمستان، خصوصاً در مناطق سردسیری، آبیاری با مقدار کمی آب، دو بار در هفته توصیه می‌شود تا ریشه‌ها یخ نزنند.

اگر در مناطق گرمسیری هستید و این گیاه را در باغچه کاشته‌اید، آبیاری قطره‌ای ، بهترین روش آبیاری برای گیاه شماست.

خاک

بهترین خاک برای پرورش و نگهداری این گیاه، خاک‌های سبک با زهکشی بالاست؛ یعنی مخلوطی از خاک باغچه، ماسه و خاک برگ.

کود

در اواخر زمستان، از کودهای مجاز برای گیاهان آپارتمانی گلدار، طبق دستورالعمل درج شده روی بسته‌بندی، استفاده کنید. دقت داشته باشید در زمان گل‌دهی و در طول این مدت، از کود استفاده نشود.

 

هر زمان که ریشه‌ها کل فضای گلدان را پُر کردند، اقدام به تعویض گلدان کنید.

تعویض گلدان

ریشه‌های گل خورشیدی بسیار حساس است. هر زمان که ریشه‌ها کل فضای گلدان را پُر کردند، اقدام به تعویض گلدان کنید. این کار را بسیار با احتیاط انجام دهید تا ریشه‌ها آسیب نبینند. شاید این کار، بسته به اندازه گلدان اولیه، هر سه یا چهار سال یک‌بار لازم باشد. اما می‌توانید هر سال، با دقت و حوصله، فقط خاک سطحی را برداشته و با خاک جدید جایگزین کنید. بهترین زمان برای تعویض گلدان، اواسط تابستان تا اوایل پائیز است تا زمان گل‌دهی گذشته باشد.

روش تکثیر

  • پاجوش

به گیاه کوچکی که در کنار گیاه اصلی می‌روید پاجوش می‌گویند. در اواخر تابستان که فصل گل‌دهی تمام می‌شود، پاجوش‌هایی که به مقدار کافی رشد کرده‌ و حداقل ۳ تا ۴ برگ دارند را با احتیاط از گیاه مادری جدا کرده و در گلدان مجزایی بکارید. گلدان را در مکانی با دمای ۱۹ تا ۲۰ درجه سانتیگراد قرار دهید و با مقدار مناسبی آب، آبیاری کنید تا ریشه‌ها تشکیل شوند. دقت کنید که در این مرحله، خاک گلدان نباید خشک بماند.

  • بذر

تکثیر این گیاه از طریق بذر هم امکانپذیر است ولی تا بلوغ گیاه و رسیدن به مرحله گل‌دهی، چند سال طول می‌کشد. به همین خاطر، این روش تکثیر، عموماً توصیه نمی‌شود.

نکته

شیرابه‌ای که در برگ‌های گل خورشیدی وجود دارد، می‌تواند در افرادِ حساس، باعث تحریکات پوستی شود.

نکات گیاه‌پزشکیِ گل خورشیدی

  • برگ‌های گل خورشیدی زرد می‌شود؟ معمولاً دو علت دارد:
    • گیاه را بیش از اندازه آبیاری کرده‌اید، باید خاک گلدان را تعویض کنید و زهکش مناسب در نظر بگیرید.
    • به ریشه‌های گیاه دقت کنید. اگر ریشه‌ها فضای گلدان را پُر کرده‌اند، گلدان برای گیاهِ شما کوچک است و باید آن را تعویض کنید.
  • گیاه گل نمی‌دهد؟
    • گیاه در فصل پائیز، شرایط مطلوبی نداشته و به اصطلاح استراحت نکرده است.
    •   گلدان، بیش از اندازه بزرگ است و تا ریشه‌ها فضای آن را پُر کنند، زمان می‌برد.
  • طوقه گیاه سیاه شده و پوسیده است؟
    • آبیاری بیش از اندازه، رطوبت زیاد، زهکش نامناسب و خاک سنگین عواملی هستند که باعث ایجاد قارچ‌ها و پوسیدگی‌ها خواهند شد. گیاه را آبیاری نکنید تا خاک کاملاً خشک شود.
    • قارچ‌کُشِ مناسب تهیه کرده و سمپاشی انجام دهید. سپس خاک گلدان را تعویض کنید.