آیا باستر کیتون تأثیرگذارترین بازیگر جهان است؟ 

ستیونز می‌گوید “سکون خویشتن‌دارانه” باستر کیتون، برگ برنده اوست. در سکانس شروع فیلم‌بردار، آنجا که باستر می‌خواهد با نشان دادن اینکه فیلم‌بردار خبری است دختر موردعلاقه‌اش را تحت تأثیر قرار بدهد، از همین برگ برنده استفاده می‌کند. درحالی‌که جمعیت هیجان‌زده، فریاد زنان و پرجوش خروش برای جشن گرفتن و تماشای لحظه ازدواج یک زوج معروف هجوم می‌آورند،باستر کیتون به سمت زنی هل داده می‌شود و در همان لحظه که بسیار به او نزدیک شده، به او دل می‌بازد. چهره او در غوغا و شلوغی اطرافش، در آرامش محض است.

این جنس آرامش و خویشتن‌داری باوجود بحران عمیق درونی را می‌توانیم در بازی ستایش‌شده اسکار آیساک در فیلم درون لووین دیویس (۲۰۱۳) هم ببینیم.

آیساک در گفتگویی که در پادکست آوارد چتر با اسکات فینبرگ داشت گفت نقطه ارجاع اولیه‌ای برای خلق شخصیت نوازنده و ترانه نویس موسیقی فولک که فیلم برادران کوئن روایت اودیسه وار زندگی‌اش را روایت می‌کند، قطعاً باستر کیتون بوده است: “او بهترین منبع الهام من بود.” و بعد در ادامه گفتگو به موضوعی می‌پردازد که آن را “کمدی سرسختی” می‌نامد. او توضیح می‌دهد این یعنی انتخاب یک حالت در چهره که “در طول فیلم چندان تغییر نمی‌کند و یک‌جور حس غم در آن وجود دارد.”

به‌این‌ترتیب آیساک لبخند را به‌کل از حالت‌های چهره‌اش حذف کرد تا شخصیتی خلق کند که به معنی واقعی از جهان و همه آدم‌های آن خسته است.

یک بازی بافاصله را با حالات چهره بسیار جزئی شخصیت می‌شناسیم. احساسات شدیدی که فروخورده شده‌اند، سرباززدن از عکس‌العمل‌های شدید و لحظه‌های پر سروصدا.

اما سکون به معنی تهی بودن نیست. همان‌طور که کیتون و آیساک نشان داده‌اند، حتی با تعداد محدود رنگ می‌توان ترکیب‌ها و رنگ‌های بسیاری خلق کرد. دریکی از صحنه‌های فیلم داخل لوین دیویس، افسردگی آیساک بسیار کیتون وار می‌شود.

در طول سکانسی که گربه‌ای را به مترو می‌برد، در صورتش ردی از بی‌حوصلگی می‌بینیم اما وقتی مجبور می‌شود دنبال گربه که حالا داخل واگن شلوغ فرار کرده بدود، به یک نوع کمدی ساکت می‌رسیم. نمونه دیگر صحنه‌های داخل اتومبیل با رولند ترنر با بازی جان گودمن است.

لووین در صندلی جلوی اتومبیل نشسته است. جانی فایو (گرت هدلند) شاعر جوان نسل بیت که خدمتکار رولند است، رانندگی می‌کند و رولند ترنر که نوازنده موسیقی جازاست، پرهیبت و عصابه‌دست، در صندلی عقب لم‌داده است. بعدازاینکه با صدای خروپف خودش از خواب بلند می‌شود، با عصای دست و با سؤال کردن‌های پشت سر هم، سربه‌سر لووین می‌گذارد. وقتی می‌فهمد که نام لووین، از زبان ولزی می‌آید شروع به تعریف کردن داستان بلندی می‌کند که اصلاً جالب نیست.

از بهترین فیلم‌های کوتاه کیتون که تنها ۲۰ دقیقه است، می‌توان به یک هفته اشاره کرد؛ اثری به یاد ماندنی از مردی که می‌خواهد تازه‌عروسش را به خانهٔ بخت ببرد اما طوفان موجب خرابی خانه‌شان می‌شود :

صورت لووین در تمام این مدت آرام است. فقط رد محوی از نیشخند و خیس کردن گاه‌به‌گاه لب‌هایش را می‌بینیم. لحظه‌ای که به بیرون پنجره نگاه می‌کند انگار دارد در دلش می‌گوید: “این مرد باورکردنی نیست!»

کمی بعدتر، در ادامه مسیر، لووین که حالا کلافه‌تر از قبل است می‌گوید او تازگی تنها موسیقی اجرا می‌کند چون همکار نوازنده‌اش، مایک: «خودش را از بالای پل جرج واشنگتن، انداخت پایین.»

وقتی این جمله را می‌گوید هیچ اثری از غم در چهره‌اش نیست. چشم‌های قهوه‌ای آیساک فقط به‌جایی دور در میان جاده پیش رو خیره مانده است اما حتی در این لحظه هم اثری از ناراحتی درونش نمی‌توان دید.

این نگاه خیره بدون تردید میراث باستر کیتون است. منتقد فرانسوی رابرت بنایون در کتاب نگاه باستر کیتون، در چندین مقاله که به شکل هوشمندانه‌ای با عکس‌هایی از صورت باستر کیتون که اوج وقار و قدرت درون او را به نمایش می‌گذارند همراه شده‌اند، موضوع نگاه خیره او را بررسی می‌کند.

بنایون معتقد است “هدف هر نمای نزدیک” در فیلمی از باستر کیتون این بود که با نگاه خیره‌اش در مقابل ما قرار بگیرد. وقتی باستر خیره به مانع با مشکلی غیرمنتظره در خارج قاب و بالای سرش نگاه می‌کند آن مانع، خطر یا امر شگفت‌انگیز برای ما تماشاگر هم مرئی می‌شود.

کیتون کمدینی با دقت و ظرافت فوق‌العاده بود و به‌شدت در عمق مسائل فرومی‌رفت. ما همیشه شاهد فکر کردن او بودیم. درست همان‌طور که لووین در اتومبیل دارد به مایک فکر می‌کند.