روایتی متفاوت از مهاجرت: “ستاره بازی” فیلمی که شما را به فکر فرو می‌برد 

کارگردان: هاتف علیمردانی

نویسنده: هاتف علیمردانی، مجید اسلامی

بازیگران: فرهاد اصلانی، ملیسا ذاکری، شبنم مقدمی، علی مصفا، مارشال منش، هستی جوادی، مایکل مدسن، لیندا جویز هاوارد، رسنزتین دان، لیستر، هیدی کدنبرگ، دان فورد، جان ویلر، حسن صنعتی، سامان اصلانی، سیده فاطمه شاهورانی

فیلم “ستاره بازی” داستان زنی به نام صبا (با بازی ملیسا ذاکری) را روایت می‌کند که به همراه خانواده‌اش از ایران به آمریکا مهاجرت کرده‌اند. “ستاره بازی” به عنوان یک فیلم اجتماعی و تا حدی روانشناسانه، مجبور است برای توجیه زندگی صبا، به زندگی گذشته‌اش رجوع کند. درخواست روانشناس او (با بازی علی مصفا) برای بازگو کردن زندگی او از کودکی، باعث می‌شود تا قصه صبا از طریق تک گویی‌های او روایت شود. در پایان فیلم، متوجه می‌شویم که همه صداهایی که شنیده‌ایم، در واقع بر اساس صدای واقعی صبا بوده‌اند. این نکته نشان می‌دهد که فیلم به واقعیت وفادار مانده است و این موضوع می‌تواند یک ضعف اساسی در ساختار داستانی و فرم فیلم باشد. از طرف دیگر، به عنوان یک فیلم با رویکرد روانشناسانه، نیاز به توسعه بهتر شخصیت‌ها دارد تا مخاطب بتواند تمام حالات درونی آن‌ها را درک و فهم کند.

همزمان با جلسات روان‌شناسی، صبا با چالش‌های زندگی در غربت نیز دست و پنجه نرم می‌کند. او در پیدا کردن شغل مناسب، برقراری ارتباط با افراد جدید، و حفظ هویت ایرانی خود در جامعه‌ای که با آن بیگانه است، با مشکلاتی روبرو می‌شود.

آنچه که بعد از نمایش فیلم در میان منتقدان و خبرنگاران و حتی مخاطبان فیلم بارها و بارها پرسیده شده و هنوز به جواب قانع‌کننده‌ای نرسیده، این است که علیمردانی فیلمش را هشداری جدی درباره روند رو به رشد مهاجرت به مثابه یک غده خطرناک می‌دادند و سعی داشته از آثار سوء فرهنگ منحط غرب بر خانواده‌های ایرانی بگوید، در حالی که خودش چند سال است مهاجرت کرده و همراه با خانواده‌اش در آمریکا اقامت دارد! همین تناقض به کلیت اثر هم راه پیدا کرده و احتمالا مهم‌ترین عاملی است که میان مخاطب و اثر فاصله می‌اندازد.

در کنار صبا، شخصیت‌های دیگر فیلم نیز داستان‌ها و دغدغه‌های خود را دارند. پدر و مادر صبا (با بازی فرهاد اصلانی و مارشال منش) که به تازگی از ایران به آمریکا آمده‌اند، با سختی‌های زندگی در غربت و دلتنگی برای وطن خود دست و پنجه نرم می‌کنند. همسر صبا (با بازی علی مصفا) که خود نیز از مهاجران ایرانی است، به دنبال یافتن جایگاه خود در جامعه جدید و حفظ تعادل بین زندگی شخصی و شغلی خود است.

فیلم با فضایی تلخ و گاه غم‌انگیز، به موضوعاتی مانند اعتیاد، مشکلات خانوادگی، تنهایی در غربت، تبعیض فرهنگی، و چالش‌های حفظ هویت در جامعه‌ای که با آن بیگانه است، می‌پردازد.

یکی از نقاط قوت فیلم، بازی‌های درخشان بازیگران آن است. ملیسا ذاکری در نقش صبا، بازی بسیار تاثیرگذاری را ارائه می‌دهد و به خوبی حس تنهایی، ناامیدی، و امید به رهایی او را به مخاطب منتقل می‌کند. شبنم مقدمی نیز در نقش دکتر مهناز، روانشناس صبا، بازی ظریف و پخته‌ای دارد و به خوبی چالش‌های صبر و همدلی با یک بیمار را به تصویر می‌کشد.

در فیلم مشخصاً قهرمان، پدر با بازی فرهاد اصلانی است که درد دختر خود یعنی صبا را دارد و غصه او را می‌خورد. اما این پدر با این خصوصیات در دوران کودکی و نوجوانی دختر که زمینه‌های اعتیاد او فراهم شده است کجا بوده است؟ او یکباره به فکر حل مشکلات دخترش افتاده و آن‌قدر مهربان شده است؟ البته شاید این نیز واقعیتی تلخ در زندگی دختر واقعی داستان باشد اما در هر حال به نوعی حفره و خللی است که بر فیلم وارد است و فیلمساز باید به شکلی آن را ترمیم می‌کرد. همینطور جدایی مادر از خانواده و ترک آنها یکباره و بدون پرداخت است و یا ارتباط همسایه خشن با خانواده ایرانی غیرقابل باور است.

فیلمنامه فیلم نیز به خوبی نوشته شده و دیالوگ‌های آن پرمغز و قابل تأمل هستند. هاتف علیمردانی و مجید اسلامی در نگارش فیلمنامه، از کلیشه‌ها و شعارهای رایج در مورد مهاجرت پرهیز کرده‌اند و به جای آن، به لایه‌های عمیق‌تر و پیچیده‌تر تجربه مهاجرت، به خصوص برای زنان، پرداخته‌اند.

برای مطالعه بیشتر:

مهاجرت: کشف و بازسازی هویت

مهاجرت: تلاقی امیدها و ترس ها

مهاجرت و روابط

“ستاره بازی” فیلمی خوش‌ساخت و تأثیرگذار است که می‌تواند تلنگری به وجدان تماشاگران بزند و آنها را به فکر در مورد وضعیت ایرانیان مهاجر و سختی‌هایی که در غربت با آنها روبرو می‌شوند، وادارد.

چند نکته تکمیلی:

• موسیقی و صداگذاری: موسیقی فیلم نقش مهمی در ایجاد حال وهوای غمگین و تلخ آن دارد. موسیقی به خوبی با محتوای فیلم هماهنگ است و حس همدلی و ترحم در مخاطب ایجاد می‌کند. صداگذاری فیلم نیز در انتقال احساسات شخصیت‌ها و همچنین ایجاد حس تنهایی و سردی زندگی در مهاجرت موفق است.

• کارگردانی: هاتف علیمردانی به خوبی توانسته لحن جدی و تأثیرگذار فیلم را حفظ کند. او در انتخاب نماها و میزانسن‌ها نیز موفق بوده است. صحنه‌های فیلم با سادگی و درعین حال تاثیرگذاری کارگردانی شده‌اند، به خصوص صحنه‌های گفتگوهای صبا و روانشناسش (شبنم مقدمی).