زمان با سرعت عجیبی قابلیت تغییر هر چیزی را دارد و در این میان شخصیت‌های فیلم‌های سینمایی و سریال‌ها به فراخور زمان دچار تغییر و دگرگونی می‌شوند. اگر فیلم‌ها و سریال‌ها را بازتاب‌دهنده‌ی واقعیت‌های جامعه بدانیم، باید گفت فیلم‌سازان با تأثیر گرفتن از وقایع اجتماعی، داستان‌هایشان را می‌نویسند و فیلم‌هایشان را می‌سازند. فیلم‌ها و سریال‌ها فرزند زمانه‌‌ی خودشان هستند که از تحولات اجتماعی بهره می‌گیرند.

این بازنمایی واقعیت‌ها در ایران بسیار پررنگ‌تر از دیگر کشورها دیده می‌شود. چون فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی بسیار منطبق با واقعیت ساخته می‌شوند و کارگردانان از اتفاقات جامعه برای ساختن فیلمشان بهره می‌گیرند. درست به خاطر همین مسأله سینمای اجتماعی در ایران، همواره جالب توجه بوده و کارگردانان را به سمت ساخت فیلم‌هایی با سوژه‌ها و مضامین اجتماعی سوق داده است.

در چند سال اخیر، نگاه فیلم‌سازان به نقش زنان در جامعه و خانواده تغییر کرده است. در این سال‌ها هر چقدر زنان در جامعه فعال‌تر و نقش‌پذیرتر شده‌اند، به همان میزان هم کارگردانان در فیلم‌ها و سریال‌هایشان نقش‌های اساسی‌تری به آن‌ها داده‌اند.

بهترین مثال در این زمینه به نقش زنان در سریال‌های تلویزیونی برمی‌گردد. در چند سال گذشته و در سریال‌های تلویزیونی، زنان معمولا نقش‌هایی ضعیف، منفعل و کم‌اثر داشتند و شخصیت‌هایشان خنثی و بدون کنش و واکنش خاصی بود؛ این مردها بودند که تصمیم‌های نهایی را می‌گرفتند و زنان چاره‌ای جز تبعیت نداشتند.

با گذشت زمان، سریال‌های نمایش خانگی در چند سال اخیر به‌خوبی توانسته‌اند تغییر رویکرد فیلم‌سازان و تغییر نقش‌های زنان را نشان دهند. اگر تا دو دهه‌ی پیش زنان در سریال‌های تلویزیونی شخصیت‌هایی ضعیف و منفعل داشتند، حالا در سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی زنان نقش‌هایی قوی، محکم و قدرتمند دارند. زنان در این سریال‌ها از سایه‌ی مردان خارج شده‌اند و برای خودشان هویت و شخصیت مستقل و محکمی پیدا کرده‌اند.



نکته‌ی قابل تأمل درباره‌ی این شخصیت‌پردازی‌ها این است که کارگردانان شخصیت‌های زن سریال‌هایشان را اغراق‌شده و غیرقابل باور طراحی نکرده‌اند و برعکس مخاطب به‌خوبی این شخصیت‌ها را باور می‌کند و با آن‌ها ارتباط می‌گیرد. در بعضی از فیلم‌های سینمایی قهرمانان زن بسیار اغراق‌شده و دور از ذهن تصویر می‌شوند و خیلی جاذبه‌ی خاصی برای مخاطب ایجاد نمی‌کنند ولی در سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی، این طراحی شخصیت درست و به قاعده شکل می‌گیرد.

حالا کارگردانان می‌دانند زنان بخش مهمی از جامعه هستند که اتفاقات مهمی را رقم می‌زنند و دیگر مثل گذشته ضعیف نیستند. این تغییر نگاه را به‌خوبی می‌توان در سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی مشاهده کرد. در ادامه به شخصیت‌های زنان قوی و قدرتمند سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی می‌پردازیم و شخصیت این زنان را بررسی می‌کنیم.

۱. شهرزاد

  • سریال: شهرزاد
  • بازیگر: ترانه علیدوستی

سریال «شهرزاد» جزء اولین سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی بود که اتفاقاتش حول محور یک زن قدرتمند می‌چرخید. اگرچه داستان شهرزاد مربوط به زمان حال نبود و اتفاقاتش به گذشته‌ای نه چندان دور مربوط می‌شد، با این حال شخصیت اصلی‌اش به نام شهرزاد، یک تنه مقابل تمام مردان ایستاد و تا جایی که توانست برای احقاق حقوقش جنگید.

شهرزاد در سریال حسن فتحی، زنی مستقل، تحصیل‌کرده و آگاه است که تسلیم تقدیر و سرنوشت نمی‌شود. شهرزاد در این سریال سرسختانه به‌دنبال ساختن دنیایش به دست خودش است و نمی‌خواهد شخص دیگری برای زندگی‌اش تصمیم بگیرد.



شخصیت شهرزاد از یک جامعه‌ی سنتی و مردسالار آمده ولی خودش مرعوب این جامعه نیست و یک تنه به مبارزه با این جامعه می‌رود.

برای مطالعه شما: مردسالاری، ساختاری هم علیه زن و هم علیه مرد

شخصیت شهرزاد با اینکه از مؤلفه‌های زنانه مثل احساسی بودن و عاشق بودن دور نیست، با این حال سعی کرده خود را از حوادث و اتفاقات جامعه دور نبیند و برای رسیدن به عشق زندگی‌اش بجنگد. او ترسی از حضور در اتفاقات اجتماعی و سیاسی ندارد. شهرزاد در این سریال دشمن‌های گردن‌کلفت و چغری سر راهش دارد که به دنبال ساکت کردنش هستند ولی او به‌راحتی تسلیم نمی‌شود و نمی‌خواهد اجازه‌ی عرض‌اندام به آن‌ها بدهد.

هرچند شهرزاد در مواقعی از سریال در نهایت پس از سرسختی بسیار، تسلیم تصمیم‌های مردان صاحب قدرت می‌شود ولی باز تا آخرین لحظه دست از تلاش و رسیدن به هدفش برنمی‌دارد. شهرزاد به خاطر تصمیم مردان چاره‌ای جز تسلیم ندارد اما همین تسلیم شدن را پس از مقاومت و سرسختی‌های زیاد می‌پذیرد.

 ۲. سمیرا

  • سریال: زخم کاری
  • بازیگر: رعنا آزادی‌ور

شخصیت سمیرا در «زخم ‌کاری» یکی از شخصیت‌های چندبعدی و قدرتمند سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی است. اگر بخواهیم از شخصیت‌های قوی صحبت کنیم، برای سمیرا باید صفت بی‌رحم و سنگدل را هم اضافه کرد. شخصیت سمیرا در زخم‌ کاری یکی از خاص‌ترین شخصیت‌هایی است که کارگردانان در سریال‌هایشان تصویر کرده‌اند. نقشه‌ها و تصمیم‌های سمیرا موتور محرکه‌ی زخم کاری بود و او در پشت پرده‌ی تمام اتفاقات حضوری پررنگ داشت.

رعنا آزادی‌ور با نقش‌آفرینی خوب خودش توانست به جنبه‌های مثبت و منفی شخصیت سمیرا عینیت ببخشد. سمیرا در زخم کاری شخصیتی منفی و بدجنس دارد اما باز نمی‌شود از مهر مادری و عشق به خانواده‌اش چشم‌پوشی کرد. سمیرا مثل شهرزاد شخصیتی مثبت و سازنده ندارد ولی بسیار محکم‌تر و مستقل‌تر از شهرزاد عمل می‌کند.

برای مطالعه شما: ۱۰ سریال شبیه بازی مرکب درباره مرگ و زندگی

سمیرا منتظر نمی‌ماند تا دیگران برایش تصمیم بگیرند و این خودش است که در مرکز تصمیم‌ها قرار دارد. همین اراده‌ی آهنین شخصیت سمیرا را از دیگر زنان متمایز می‌کند. او آدم باختن نیست و می‌خواهد خودش مسیر زندگی‌اش را بسازد. با وجود تمام نقشه‌های زشت و پلید سمیرا، همین محکم بودن تصویر او را در ذهن مخاطب دلپذیر می‌کند.

سمیرا در طول سریال با نقشه‌هایش در مسیری افتاد که چاره‌ای جز رفتن به دل سیاهی‌ نداشت و دست آخر هم در همین سیاهی و تاریکی غرق شد. ولع و طمع سمیرا برای رسیدن به پول و ثروت تمامی نداشت و او برای رسیدن به این هدف دست به هر کاری می‌زد. هرچند این اهداف در آخر کار او را به جنون و دیوانگی کشاند.

۳. خاتون

  • بازیگر: نگار جواهریان
  • سریال: خاتون

همین‌ که نام سریال از روی نام شخصیت اصلی سریال برداشته شده، نشان می‌دهد داستان سریال حول محور شخصیت اصلی‌اش می‌چرخد. سریال «خاتون» در سال‌های اشغال ایران توسط متفقین روایت می‌شود و خاتون قهرمانی است که باید با خائنان داخلی و دشمنان خارجی بجنگد.