گزارش هایی از "چالش مومو" که خطری برای کودکان خوانده شده این روزها بین کاربران ایرانی شبکه های اجتماعی و بعضی رسانه ها دست به دست می شود و باعث نگرانی پدر و مادرها شده است. مومو نام یک مجسمه از یک هنرمند ژاپنی است که هر چند شاید از نگاه بعضی زیبا نباشد اما کاملا بی‌خطر است.
چالش مومو هر چند که در ایران به تازگی بین کاربران اینترنت مطرح شده اما چند سالی است که در سراسر جهان نگرانی‌های مشابهی را برای والدین ایجاد کرده است.
گزارش هایی درباره این که “تصویر مومو ناگهان روی صفحه موبایل کودکان ظاهر شده و آن ها را تشویق می‌کند که به خود آسیب بزنند” در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ در آمریکای لاتین٬ آمریکای شمالی٬ فرانسه٬ اسپانیا٬ آلمان٬ و بریتانیا منتشر شد.
بعضی گزارش‌ها هم این چالش را با مرگ ۱۳۰ نوجوان در روسیه مرتبط دانستند هر چند که مقام های رسمی آن را تایید نکردند.
مرکز اینترنت امن تر در بریتانیا این گزارش‌ها را “اخبار جعلی” خوانده است. متخصصانی که ادعاها درباره این چالش را بررسی کرده‌اند هم می‌گویند این ماجرا تنها یک شایعه است.
خانواده نوجوان ۱۱ ساله معتقدند فرزندشان خودکشی کرده است
حسن خانجانی، دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان همدان خبر داده است که طی روزهای گذشته پدر و نامادری یک پسر ۱۱ ساله جسد او را در خانه پیدا کرده‌اند.
آقای خانجانی گفت: خانواده این نوجوان اعتقاد به خودکشی او دارند.
وی اضافه کرد: پدر و نامادری این نوجوان ۱۱ ساله فکر می‌کنند فرزندشان تحت تاثیر چالش مومو خودکشی کرده است.
پیشتر گزارش‌هایی تایید نشده هم “مرگ یک کودک یازده ساله اهوازی” را به “چالش مومو” ارتباط می‌داد.
این مقام قضایی گفت ادعای خانواده هنوز برای دادستانی محرز نشده است.
حسن خانجانی گفت: “در حال حاضر بحث مهم درباره نحوه مرگ این نوجوان است که شاید از چالش مومو بهره گرفته باشد اما فعلاً نمی‌توان با قطعیت نتیجه را اعلام کرد”.
دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان همدان اضافه کرد که طبق گفته‌ها، نوجوان مرحوم خود را حلق آویز کرده و این ادعا نیز باید بررسی شود.
گزارش هایی از “چالش مومو” که خطری برای کودکان خوانده شده این روزها بین کاربران ایرانی شبکه های اجتماعی و بعضی رسانه ها دست به دست می شود و باعث نگرانی پدر و مادرها شده است.
پیشتر گزارش‌هایی تایید نشده هم “مرگ یک کودک یازده ساله اهوازی” را به “چالش مومو” ارتباط می‌داد.
قدم زدن در میدان مین
پلیس بریتانیا به والدین پیشنهاد داده به جای تمرکز روی این گونه شایعات٬ یا همرسان کردن آن ها٬ به کودکانشان آموزش دهند که چگونه از خود در مقابل خطراتی که استفاده از اینترنت به دنبال دارد محافظت کنند.
در فرانسه نیز ساموئل کومبله، مدیر عملیات در «انجمن حمایت از کودکان در اینترنت» اعلام کرده است که «تا کنون هیچ مورد از خودکشی یا جراحت در ارتباط با چالش مومو دیده نشده است».
پلیس ایرلند شمالی هم در یک پیام فیسبوکی٬ اینترنت را به یک “میدان مین” برای کودکان تشبیه کرده و از پدر و مادرها می‌خواهد با فرزندانشان گفتگویی دوستانه و صریح درباره مطالبی که در فضای مجازی با آن ها مواجه می‌شوند داشته باشند و همزمان بر فعالیت‌های آنلاین کودکانشان نظارت کنند.
در فرانسه نیز ساموئل کومبله، مدیر عملیات در «انجمن حمایت از کودکان در اینترنت» اعلام کرده است که «تا کنون هیچ مورد از خودکشی یا جراحت در ارتباط با چالش مومو دیده نشده است».
او توضیح می‌دهد که آنچه اکنون در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها میان جوانان دست به دست می‌شود، مجموعه‌ای از حساب‌های جعلی تحت عنوان «چالش مومو» است که هیجان را در میان نوجوانانی که دوست دارند خودشان یا دیگران را بترسانند، برمی‌انگیزد.
ساموئل کومبله می‌گوید بخش عمدۀ تماس‌ها با این انجمن در ارتبط با چالش مومو، از سوی پدر و مادرها گرفته می‌شود که عمدتا نگران این هستند که فرزندانشان وارد چنین چالشی شده باشند.
در فرانسه، دو سال پیش از این در تابستان سال ۲۰۱۸ میلادی پدری این چالش را متهم کرد که باعث خودکشی فرزند ۱۴ ساله‌اش شده است؛ اما چنین اتهامی از سوی دادستان ایالت «رن» تایید نشد و دادستان افزود که برای مسئول دانستن چالش مومو در قبال این حادثۀ خودکشی، باید «با احتیاط بسیار بالایی» سخن گفت.
«چالشی» که با خیال‌پردازی‌های رسانه‌ها جان گرفت
چالش مومو در غرب عمدتا در تابستان ۲۰۱۸ میلادی خبرساز شد؛ مشابه حال و هوایی که اکنون در رسانه‌های ایران دیده می‌شود.
در آن زمان رسانه‌های اروپایی از یک بازی بالقوه مرگبار سخن می‌گفتند که در پی تماس با یک شمارۀ ناشناس در پیامرسان واتس‌اپ آغاز می‌شود و فرد ناشناسی که آنسوی این ارتباط قرار دارد، کاربر را هر روز با چالش جدیدی روبرو می‌کند؛ چالشی که هر روز خطرناکتر می‌شود تا درنهایت به خودکشی کاربر بینجامد.
کی از اینفلوئنسرهای یوتیوب در ونزوئلا که متخصص ساخت ویدئوهایی با محتواهای ترسناک بود، تصویری از یک زن ترسناک را منتشر کرد. این تصویر در واقع عکسی از یک مجسمۀ ساخته شده توسط یک استودیوی کوچک ژاپنی به نام «Link Factory» متخصص در زمینۀ ساخت فیلم‌های ترسناک بود.
اما واقعیت این است که تا کنون در دنیای واقعی، چنین چیزی تحت عنوان چالش مومو هرگز اتفاق نیفتاده است.
بنا بر تحقیقاتی که از سوی مجله لوموند فرانسه انجام شد، ردپای این شایعات اولین‌بار در آمریکای لاتین دیده شده است.
در آن زمان یکی از اینفلوئنسرهای یوتیوب در ونزوئلا که متخصص ساخت ویدئوهایی با محتواهای ترسناک بود، در صفحه یوتیوب خود به نام «DrossRotzank» تصویری از یک زن ترسناک را منتشر کرد. این تصویر در واقع عکسی از یک مجسمۀ ساخته شده توسط یک استودیوی کوچک ژاپنی به نام «Link Factory» متخصص در زمینۀ ساخت فیلم‌های ترسناک بود.
ویدئوی ساخته شده توسط این اینفلوئنسر ونزوئلایی، بسرعت در اینترنت طرفدار پیدا کرد و به این ترتیب شخصیت مومو به کاربران دنیای مجازی معرفی شد.
پس از آن بود که شخصیت ساختگی مومو با مکالمات تهدیدآمیزش، سوژه ساخت ویدئوهای ترسناک بسیاری در شبکه‌های اجتماعی شد؛ بدون آنکه صحبت از ترغیب به خودکشی کاربران به میان آید.
اخبار مربوط به «چالش مومو» از کجا آغاز شد؟
«چالش مومو» را می‌توان اختراعی ناخوشایند توسط رسانه‌های آرژانتینی دانست که حتی پلیس این کشور را برای مدت کوتاهی به اشتباه انداخت.
در ۲۵ ژوئیه سال ۲۰۱۸ میلادی یک روزنامه محلی در بوینس‌آیرس به نام «El Diario popular» گزارشی را منتشر کرد مبنی بر اینکه یک دختر نوجوان ۱۲ ساله در پی شرکت در «بازی مومو» دست به خودکشی زده است. در پی آن، پلیس به خانواده‌ها دربارۀ این بازی هشدار داد.
اگرچه چند روز بعد از مرگ این نوجوان، کالبدشکافی پزشکی نشان داد که او قربانی حمله و تجاوز جنسی شده و به این ترتیب مسیر تحقیقات پلیس آرژانتین نیز درباره این حادثه تغییر کرد، اما مطبوعات بین‌المللی تنها اقدام به انتشار نسخۀ اول از خبر این حادثه کردند و حتی بسیاری از رسانه‌ها با اشاره به آنچه پیشتر تحت عنوان «چالش نهنگ آبی» مطرح بود، مومو را نسخه‌ای پیشرفته‌تر از آزار و اذیت کاربران جوان اینترنت و درنهایت اجبار آنها به خودکشی معرفی کردند.
به این ترتیب تنها در عرض چند روز «چالش مومو» در میان موجی از سردرگمی‌ها خلق شد.
محرمانه بودن مکالمات در واتس‌اپ که تایید ادعاها دربارۀ این چالش را سخت می‌کند و در کنار آن ترسناک و اضطراب‌آور بودن چهره عروسک مومو باعث شد که شایعات دربارۀ این چالش به سرعت پراکنده شود.
روزنامه گاردین بریتانیا در این باره می‌نویسد: «شایعات دربارۀ مومو، چرخه‌ای از بازخوردها را بوجود آورد. از جمله اینکه انتشار مقالات در این باره باعث شد که برخی مدارس و حتی پلیس نسبت به خطرات احتمالی این چالش هشدار دهند، و اعلام این اخطارها و هشدارها نیز به نوبه خود باعث انتشار دور جدیدتری از مقالات شد.»